Trong thời đại mà con người dành phần lớn thời gian trong nhà, nhu cầu về một hệ thống chiếu sáng vừa đảm bảo hiệu quả, vừa tốt cho sức khỏe ngày càng trở nên cấp thiết. Chính vì vậy, công nghệ Human-Centric Lighting (HCL) – chiếu sáng lấy con người làm trung tâm – đã ra đời như một lời giải hoàn hảo. Dù còn khá mới mẻ, HCL đang nhanh chóng thu hút sự quan tâm trong ngành chiếu sáng, thiết kế nội thất và chăm sóc sức khỏe toàn cầu.
HCL là gì và vì sao thế giới chú ý?
HCL là viết tắt của Human-Centric Lighting, nghĩa là hệ thống chiếu sáng được thiết kế để hỗ trợ nhịp sinh học, cảm xúc và hiệu suất hoạt động của con người, thay vì chỉ đơn thuần cung cấp ánh sáng nhìn thấy được.
Theo BIS Research, thị trường toàn cầu cho công nghệ HCL dự kiến đạt 3,91 tỷ USD vào năm 2024, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn từ các quốc gia phát triển. Brent Protzman – giám đốc khoa học tại công ty điều khiển ánh sáng Lutron – cho biết: “Một số định nghĩa về HCL chỉ tập trung vào chu kỳ sinh học, trong khi các định nghĩa khác nhấn mạnh vào ánh sáng ban ngày hoặc trải nghiệm người dùng.”
Dù định nghĩa có thể khác nhau, nhưng tất cả đều chung quan điểm: ánh sáng ảnh hưởng trực tiếp đến cơ thể và cảm xúc của con người. Và HCL chính là công nghệ mang lại sự kiểm soát đó – thông minh, linh hoạt và gần gũi với tự nhiên.
Mối quan hệ giữa ánh sáng và nhịp sinh học
Nhịp sinh học (circadian rhythm) là chu kỳ 24 giờ bên trong cơ thể điều khiển cảm giác buồn ngủ, tỉnh táo, và hàng loạt chức năng sinh lý khác. Theo National Sleep Foundation, nhịp sinh học hoạt động dựa trên tín hiệu từ ánh sáng và bóng tối.
Việc thiếu tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên hoặc tiếp xúc sai thời điểm có thể gây ra:
- Rối loạn giấc ngủ, mất năng lượng, giảm khả năng tập trung
- Ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tâm thần
- Hiệu suất làm việc và học tập giảm sút rõ rệt
Trong khi đó, HCL mô phỏng ánh sáng tự nhiên theo chu kỳ ngày/đêm, hỗ trợ đồng bộ lại đồng hồ sinh học của người dùng. Nhờ vậy, cơ thể hoạt động hài hòa hơn, dễ thích nghi hơn với môi trường nhân tạo.
HCL hoạt động như thế nào?
HCL dựa trên điều chỉnh cường độ và nhiệt độ màu ánh sáng trong ngày – mô phỏng ánh sáng mặt trời từ sáng sớm đến tối muộn. Vào buổi sáng, ánh sáng trắng – xanh (khoảng 5000–6500K) giúp kích thích sự tỉnh táo và tập trung. Vào buổi chiều và tối, ánh sáng ấm (2700–3000K) giúp thư giãn và chuẩn bị cho giấc ngủ.
Các hệ thống HCL hiện đại thường sử dụng đèn LED CCT / RGBW / DALI DT8, kết hợp cảm biến ánh sáng, cảm biến hiện diện, và lập trình kịch bản thông minh để tự động điều chỉnh theo thời gian, vị trí, và hành vi người dùng.
Lợi ích và ứng dụng thực tế của HCL
Tác động tích cực của HCL đã được chứng minh thông qua vô số các nghiên cứu khoa học khác nhau bao gồm một loạt các lĩnh vực ứng dụng khác nhau, từ văn phòng và giáo dục đến chăm sóc sức khỏe và viện dưỡng lão. Cụ thể như sau:
- Với các khối văn phòng làm việc, ánh sáng phù hợp sẽ hỗ trợ tăng sự tỉnh táo, giảm mệt mỏi, cải thiện hiệu suất.
- Với các trường học, các em học sinh khi tiếp nhận ánh sáng mô phỏng tự nhiên sẽ tập trung và tiếp thu tốt hơn.
- Ở các bệnh viện & viện dưỡng lão, công nghệ chiếu sáng HCL giúp bệnh nhân ổn định tâm trạng, cải thiện chu kỳ ngủ và giảm lo âu.
- Ngoài ra, ứng dụng HCL trong nhà ở giúp người dùng sống gần hơn với ánh sáng tự nhiên, điều chỉnh nhịp sinh học hiệu quả – từ đó ngủ ngon hơn, khỏe mạnh hơn.
Trên thực tế, bạn có thể tham khảo một số ứng dụng về màu sắc bên dưới để có thể thấy hiệu quả mà ánh sáng do công nghệ HCL mang lại:
- Ánh sáng trắng xanh là tốt nhất để tiếp xúc vào ban ngày, giúp tăng hiệu quả năng suất làm việc
- Ánh sáng màu hổ phách là tốt nhất để phơi sáng gần buổi tối, vì nó có nghĩa là bắt chước mặt trời lặn rất hợp với đồng hồ sinh học của con người.
- Áp dụng thiết kế giếng trời tại nơi làm việc và nơi ở để lấy ánh sáng tự nhiên vào không gian sống.
Theo kỹ sư Paul Fritz - Kỹ sư dự án cao cấp tại SMP Engineering - ông cho rằng công nghệ chiếu sáng HCL đã mang đến hiệu quả tích cực đối với sức khỏe người dùng. Ông khẳng định: “Nếu có thể điều chỉnh cả cường độ và nhiệt độ màu ánh sáng theo thời gian, người dùng sẽ khỏe mạnh hơn, ít bị kích động hơn, và hiệu quả tổng thể được nâng cao rõ rệt.”
>>>Có thể bạn quan tâm: Lợi ích khi dùng đèn chiếu sáng thông minh cho Smarthome
Công nghệ chiếu sáng HCL đang mở ra một kỷ nguyên mới – nơi ánh sáng không chỉ phục vụ thị giác mà còn đóng vai trò như một yếu tố chăm sóc sức khỏe. Khi xu hướng sống khỏe, sống chủ động lên ngôi, HCL trở thành một phần quan trọng trong thiết kế nhà ở, văn phòng và các công trình công cộng hiện đại.
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp chiếu sáng tối ưu cả về thể chất lẫn tinh thần – hãy cân nhắc đến HCL. Đó không chỉ là một công nghệ mới, mà là một cách sống mới – khoa học hơn, nhân văn hơn, và gần gũi hơn với thiên nhiên.
