Chỉ số UGR là gì

Khi chọn đèn cho văn phòng, lớp học hay showroom, đôi khi bạn sẽ thấy thông số “UGR

Nếu bạn đang thắc mắc, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu UGR theo cách dễ nhất mà không cần công thức phức tạp hay kiến thức quá chuyên sâu.

UGR là gì?

UGR (Unified Glare Rating) là chỉ số đánh giá mức độ chói khó chịu của đèn trong không gian nội thất. Đây là chuẩn do CIE (International Commission on Illumination) đưa ra để giúp người thiết kế kiểm soát chất lượng ánh sáng.

Chỉ số này hoạt động theo nguyên tắc rất đơn giản: UGR càng thấp thì ánh sáng càng dịu và dễ chịu, ngược lại UGR càng cao thì ánh sáng càng gắt và dễ gây khó chịu cho mắt.

Điều quan trọng cần hiểu là UGR không phải là tính năng cố định của một chiếc đèn. Nó phụ thuộc vào toàn bộ không gian: vị trí lắp đặt đèn, độ cao trần, màu sắc và độ phản xạ của tường trần sàn, nền sáng xung quanh và thậm chí cả vị trí ngồi của người quan sát.

Vì vậy, khi bạn thấy cụm từ “UGR

Glare là gì?

Glare là cảm giác bị chói khi ánh sáng quá mạnh, quá gắt hoặc phân bố không hợp lý trong tầm nhìn. Nếu bạn từng gặp những tình huống sau, đó chính là glare:

• Đèn pha ô tô rọi thẳng vào mắt
• Đèn văn phòng chiếu trực tiếp vào màn hình máy tính
• Ánh sáng phản chiếu từ mặt bàn hoặc sàn bóng
• Bóng đèn quá sáng gắn ngay phía trên tầm mắt

Glare không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhìn, sự tập trung và sức khỏe đôi mắt.

Trong chiếu sáng, glare thường xuất hiện dưới hai dạng chính. Dạng đầu tiên là discomfort glare – loại ánh sáng gây cảm giác khó chịu cho mắt. Người sử dụng vẫn nhìn thấy mọi thứ nhưng luôn có cảm giác bị chói, mỏi mắt hoặc hơi nhức đầu, đặc biệt khi ngồi lâu trong không gian đó. Đây là kiểu chói phổ biến trong văn phòng hoặc lớp học khi ánh sáng không được phân bố hợp lý.

Dạng còn lại là disability glare, mức độ nghiêm trọng hơn vì nó làm hình ảnh bị mờ đi, giảm độ tương phản khiến mắt rất khó nhìn rõ vật thể phía trước. Loại glare này thường xuất hiện khi nguồn sáng quá mạnh hoặc thiết kế chiếu sáng có lỗi, và đối với các sản phẩm đạt tiêu chuẩn, tình trạng này không được phép xảy ra.

Trong chiếu sáng nội thất, điều mà chúng ta cần kiểm soát nhất chính là discomfort glare. Dù không gây tổn hại thị lực trực tiếp, nhưng nó ảnh hưởng lớn đến khả năng tập trung, dễ khiến người dùng mệt mỏi, giảm năng suất và cảm thấy không thoải mái trong quá trình làm việc.

UGR quan trọng như thế nào trong thiết kế chiếu sáng?

Chỉ số UGR liên quan trực tiếp đến cảm giác của người sử dụng khi làm việc dưới ánh sáng. Ánh sáng có UGR cao dễ khiến mắt mỏi, khô và buộc mắt phải điều tiết liên tục. Nhiều người còn gặp tình trạng đau đầu, mất tập trung hoặc cảm giác căng thẳng khi dành nhiều thời gian trong môi trường ánh sáng không phù hợp.

Nếu kéo dài, ánh sáng gây chói có thể ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc, giấc ngủ và sức khỏe thị giác nói chung. Đây là lý do các quy chuẩn chiếu sáng ở trường học, văn phòng và bệnh viện luôn yêu cầu kiểm soát UGR ở mức phù hợp để đảm bảo sự thoải mái lâu dài.

Công thức tính UGR (từ CIE)

CIE đưa ra công thức chuẩn để tính UGR, bao gồm độ sáng của đèn, độ sáng nền xung quanh, kích thước bề mặt sáng mà mắt nhìn thấy và vị trí của đèn so với người quan sát. Công thức có vẻ phức tạp, nhưng ý nghĩa chính thì rất đơn giản như sau:

• Đèn càng sáng thì càng dễ gây chói.
• Những nguồn sáng nhỏ nhưng phát sáng mạnh sẽ tạo cảm giác gắt và khó chịu hơn so với bề mặt phát sáng lớn.
• Đèn đặt đúng trong tầm mắt người sử dụng cũng làm mức độ chói tăng lên đáng kể.
• Khi bề mặt phát sáng lớn và ánh sáng phân bố đồng đều, cảm giác chói sẽ giảm đi.

Vì có nhiều yếu tố khó đo đạc, UGR thường chỉ được tính bằng phần mềm chuyên dụng như DIALux hoặc Relux, thay vì tính thủ công.

Công thức đầy đủ của CIE trông như thế này:

Trong đó:

Thang đo UGR và mức phù hợp cho các không gian

Mỗi không gian trong nhà đều có yêu cầu riêng về độ sáng và mức độ thoải mái thị giác, vì vậy chỉ số UGR tối ưu cũng khác nhau.

• Trong các khu vực như kho hàng hoặc hành lang, ánh sáng thường không yêu cầu sự tập trung cao nên UGR có thể lên tới 28 mà vẫn chấp nhận được.
• Ở các khu vực công nghiệp nặng, mức tối đa nên là 25 để đảm bảo người lao động không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng quá gắt.
• Với những nơi như nhà bếp hoặc rạp chiếu phim, mức UGR phù hợp thường nằm trong khoảng 22, vừa đủ để nhìn rõ nhưng không gây mỏi mắt.
• Riêng các không gian cần sự tập trung như văn phòng hoặc khu vực làm việc, UGR lý tưởng nằm dưới 19 để mắt không bị căng thẳng khi phải nhìn màn hình hoặc tài liệu cả ngày.
• Đối với lớp học hoặc phòng kỹ thuật vẽ – nơi yêu cầu mức độ chính xác cao và ánh sáng dịu – UGR nên thấp hơn nữa, khoảng 16.
• Thậm chí trong môi trường đặc biệt như phòng mổ, chỉ số UGR được khuyến nghị xuống tới 10 để đảm bảo ánh sáng hoàn toàn không gây chói, hỗ trợ tốt nhất cho bác sĩ khi làm việc trong thời gian dài.

Nhìn chung, UGR càng thấp thì ánh sáng càng dễ chịu, nhưng không gian càng đòi hỏi độ chính xác hoặc sự tập trung cao thì chỉ số này càng phải được kiểm soát nghiêm ngặt.

Khi nào UGR không áp dụng được?

Mặc dù UGR là một thước đo quan trọng trong thiết kế chiếu sáng, nhưng không phải lúc nào nó cũng phù hợp để đánh giá. Dưới đây là các trường hợp chỉ số UGR không phù hợp để đánh giá:

• Đối với những không gian sử dụng chiếu sáng gián tiếp hoàn toàn, khi ánh sáng phản xạ từ tường hoặc trần thay vì chiếu trực tiếp vào mắt, UGR không còn giá trị vì hiện tượng chói lóa gần như biến mất.
• Đối với các hệ trần sáng toàn phần – nơi cả bề mặt trần đều phát sáng như một tấm sáng lớn – công thức UGR không thể mô phỏng chính xác sự phân bố ánh sáng, do đó không áp dụng được.
• Những loại đèn có góc chiếu cực kỳ hẹp hoặc đặc thù về quang học cũng không thể đưa vào quy trình tính UGR tiêu chuẩn.
• Chiếu sáng ngoài trời, ánh sáng tự nhiên hay những nguồn sáng phân tán không đồng đều tự bản chất đã nằm ngoài phạm vi của chỉ số này.

UGR sinh ra để đánh giá ánh sáng điện trong nhà, có phân bố ổn định và nguồn sáng rõ ràng, nên khi môi trường thay đổi, chỉ số này mất đi độ chính xác.

Vì sao không nên tin hoàn toàn vào “UGR

Rất nhiều hãng đèn quảng cáo sản phẩm của họ đạt “UGR

Khi đưa đèn vào một không gian thật – vốn rất đa dạng về kích thước, bố trí nội thất và cách lắp đèn – UGR có thể cao hơn nhiều so với con số công bố. Một phòng nhỏ với trần thấp và tường tối màu sẽ có nguy cơ chói cao hơn đáng kể. Vì vậy, việc so sánh hai mẫu đèn khác nhau dựa trên một con số “UGR

Làm thế nào để giảm UGR trong thực tế?

Để hạn chế hiện tượng chói, điều quan trọng không phải là chọn một chiếc đèn có thông số UGR thật đẹp, mà là thiết kế ánh sáng hợp lý. Những chiếc đèn có diện tích bề mặt tán sáng lớn luôn mang lại cảm giác dễ chịu hơn vì ánh sáng được phân bố mềm mại hơn trên mắt. Bên cạnh đó, những giải pháp quang học như louver, grille, micro-prism hoặc các dạng thấu kính giảm chói giúp kiểm soát lượng ánh sáng phát ra đúng hướng, tránh chiếu trực tiếp vào vùng nhạy cảm của tầm nhìn.

Cách bố trí đèn trong phòng cũng ảnh hưởng rất lớn. Một chiếc đèn đặt ngay phía trên vị trí ngồi, trong khi trần lại thấp, sẽ làm mức độ chói tăng lên rõ rệt. Nếu nội thất trong phòng có bề mặt bóng hoặc phản chiếu, ánh sáng sẽ bật lại vào mắt, khiến tình trạng glare nặng hơn. Vì vậy, lựa chọn vật liệu nội thất mờ hoặc ít bóng cũng góp phần giảm UGR. Ngoài ra, việc phối hợp ánh sáng gián tiếp và trực tiếp sẽ tạo không gian nhẹ nhàng, cân bằng, giúp mắt cảm thấy thoải mái hơn nhiều so với việc chỉ dùng nguồn sáng chiếu thẳng.

Cần hiểu đúng về UGR theo tiêu chuẩn quốc tế

UGR là chỉ số giúp chúng ta đánh giá mức độ chói khó chịu của ánh sáng trong không gian nội thất. Đây là công cụ quan trọng trong thiết kế chiếu sáng hiện đại, đặc biệt tại những nơi cần sự tập trung dài hạn như văn phòng, trường học hay bệnh viện. Tuy nhiên, UGR không phải là con số tuyệt đối, và càng không thể dùng để so sánh cố định giữa các mẫu đèn. Nó chỉ thực sự chính xác khi được tính trong bối cảnh cụ thể của từng phòng.

Điều quan trọng nhất là tạo ra một môi trường ánh sáng dễ chịu, đồng đều và phù hợp với mục đích sử dụng – bởi chất lượng ánh sáng không chỉ ảnh hưởng đến thị lực mà còn tác động trực tiếp đến năng suất và sức khỏe của con người.