Gần đây nhất vào ngày 11/12/2025, các trạm quan trắc tại Hà Nội ghi nhận chỉ số AQI (Air Quality Index) trên 220. Theo báo cáo từ các tổ chức uy tín như WHO hay AirVisual, Hà Nội thường xuyên nằm trong Top 10 thành phố ô nhiễm không khí nhất khu vực Đông Nam Á, thậm chí là thế giới trong các đợt cao điểm.
Ô nhiễm ngoài trời thì ai cũng biết, nhưng điều ít ai nghĩ đến là: Không khí trong nhà bạn, đôi khi còn tệ hơn.
Tại sao ô nhiễm không khí lại nguy hiểm hơn chúng ta nghĩ?
Mối nguy hiểm lớn nhất đến từ những thứ chúng ta không nhìn thấy, và những chất này xuất hiện từ ba nguồn chính: bụi siêu mịn từ bên ngoài, điều kiện thời tiết đặc trưng, và khí thải tích tụ ngay trong không gian sống của bạn.
- PM2.5 - những hạt bụi siêu mịn có kích thước chỉ bằng 1/30 sợi tóc. Chúng quá nhỏ để bị hệ thống hô hấp của chúng ta giữ lại. Khi hít vào, PM2.5 có thể lọt sâu vào phổi, đi vào máu và gây viêm nhiễm toàn thân. Về lâu dài, nó ảnh hưởng đến tim, phổi, và hệ thần kinh.
- Hiện tượng nghịch nhiệt (không khí lạnh bị giữ lại dưới lớp không khí nóng). Đặc biệt vào mùa đông ở Hà Nội, các chất ô nhiễm bị tích tụ ở tầng thấp, không thể thoát lên cao. Cộng hưởng với các nguồn phát thải lớn như đốt than tổ ong, khói thải giao thông và xây dựng, dẫn đến mức độ PM2.5 tăng vọt.
- CO₂ - tuy không độc hại ở nồng độ thấp, nhưng nó là chỉ số quan trọng cho sức khỏe. Trong không gian kín như phòng ngủ, phòng làm việc, CO₂ do hơi thở của chúng ta thải ra tăng lên nhanh chóng. Nồng độ CO₂ cao gây buồn ngủ, đau đầu, giảm tập trung và suy giảm chất lượng giấc ngủ.
Vấn đề không chỉ là mức độ ô nhiễm cao, mà là nó đang diễn ra hàng ngày, dai dẳng, và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe lâu dài.
Sai lầm thường thấy khi bảo vệ sức khỏe gia đình trong mùa ô nhiễm không khí
Nhiều người có suy nghĩ đơn giản: Chỉ cần đóng kín cửa là an toàn. Nhưng đây chính là sai lầm lớn nhất khi bảo vệ sức khỏe gia đình.
Thực tế, khi đóng kín cửa phòng, PM2.5 vẫn có khả năng xâm nhập và bị tích tụ. Bụi PM2.5 có thể len lỏi qua các khe cửa, cửa sổ, và các lỗ thông gió nhỏ. Khi đã vào nhà kín, chúng không có đường thoát, dẫn đến nồng độ PM2.5 trong nhà đôi khi duy trì ở mức cao hơn cả ngoài trời sau khi một đợt ô nhiễm đi qua.
Một người lớn thở ra khoảng 15 lít CO₂ mỗi giờ. Trong một phòng ngủ đóng kín qua đêm, nồng độ CO₂ có thể dễ dàng đạt ngưỡng 1500–2000 ppm (phần triệu), gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ sâu.
Mặt khác, nếu bạn bật máy lọc ở mức gió thấp hoặc đặt sai vị trí, nó không thể làm sạch được toàn bộ thể tích phòng. Kết quả là máy lọc không khí chạy sai cách, tạo cảm giác chủ quan, lơ là việc ô nhiễm không khí. Một số dòng còn mang công nghệ (ion, ozone) có thể gây tái ô nhiễm hoặc mùi khó chịu.
Đâu là chìa khoá bảo vệ sức khoẻ gia đình trong không khí ô nhiễm?
Máy lọc không khí là công cụ, nhưng dữ liệu chất lượng không khí (AQI Data) mới chính là thứ quan trọng giúp bảo vệ gia đình bạn một cách hiệu quả và khoa học.
Vậy có dữ liệu chất lượng không khí để làm gì? Nếu không có dữ liệu, bạn sẽ không thể trả lời ba câu hỏi này:
- Khi nào không khí đang xấu? (Xấu đột ngột hay xấu kéo dài?)
- Xấu đến mức nào? (Cần bật máy lọc ở mức gió nào?)
- Đã cải thiện chưa? (Có thể tắt máy để tiết kiệm điện không?)
Dữ liệu chất lượng không khí sẽ giúp bạn chuyển đổi từ trạng thái lo lắng sang ra quyết định hành động chính xác và chủ động. Thay vì phản ứng cảm tính hoặc dựa vào thói quen, bạn sẽ có căn cứ khoa học để điều chỉnh môi trường sống của mình.
Ứng dụng chính của dữ liệu chất lượng không khí trong gia đình
Dữ liệu AQI giúp bạn chuyển từ phản ứng bị động sang quản lý môi trường sống chủ động.
- Có dữ liệu chất lượng không khí, bạn sẽ biết chính xác khi nào PM2.5 trong nhà tăng cao (có thể do nấu ăn, hoặc có người mở cửa lâu) để bật máy lọc ở mức gió tối đa, và khi nào nên giảm xuống hoặc tắt đi để tiết kiệm điện năng.
- Nếu CO₂ trong phòng làm việc đạt 1200 ppm, bạn biết rằng đã đến lúc cần phải thông gió để loại bỏ khí CO₂ tích tụ. Tuy nhiên, bạn cần kiểm tra PM2.5 ngoài trời (thông qua các ứng dụng AQI công cộng như AirVisual, PAM Air). Dữ liệu này giúp bạn quyết định xem:
- Nên mở cửa sổ trong thời gian giới hạn (khoảng 5-10 phút) để nhanh chóng đẩy CO₂ ra ngoài.
- Hay phải giữ kín cửa và dùng hệ thống thông gió cơ học (nếu có).
- Hoặc chấp nhận bật máy lọc không khí ở công suất cao để đối phó với lượng bụi có thể lọt vào.
- Ngoài ra, bằng cách theo dõi liên tục, dữ liệu còn có thể giúp bạn nhận ra:
- Liệu máy lọc của bạn có đủ công suất để làm sạch phòng nhanh chóng không? Nếu không, có lẽ máy quá nhỏ so với diện tích phòng.
- Căn phòng nào luôn bị kẹt CO₂ cao hơn các phòng khác (ví dụ: phòng ngủ của con bạn)? Từ đó, bạn có thể đưa ra giải pháp lâu dài như thêm quạt thông gió hoặc điều chỉnh cách bố trí phòng.
Lợi ích khi có dữ liệu chất lượng không khí (AQI) trong nhà
Việc sở hữu cảm biến và theo dõi dữ liệu chất lượng không khí trong nhà mang lại những lợi ích thực tế, không chỉ là con số trên màn hình:
- Phản ứng kịp thời, xử lý ngay lập tức, bảo vệ hệ hô hấp của trẻ nhỏ và người già trước khi ô nhiễm gây hại.
- Tiết kiệm chi phí vận hành, không cần bật máy lọc 24/7 một cách lãng phí. Dữ liệu giúp bạn vận hành máy đúng thời điểm và công suất cần thiết, kéo dài tuổi thọ màng lọc và tiết kiệm điện.
- Tối ưu hóa sức khỏe và năng suất. Kiểm soát CO₂ ở mức dưới 800 ppm trong phòng làm việc giúp bạn duy trì sự tỉnh táo, tập trung, và tăng hiệu suất làm việc. Kiểm soát CO₂ trong phòng ngủ giúp gia đình bạn có giấc ngủ sâu và phục hồi tốt hơn.
- Làm nền tảng cho Smarthome. Khi có cảm biến, bạn có thể thiết lập tự động hóa: "Nếu PM2.5 ngoài trời trên mức 150 và trong nhà trên mức 50, hãy bật máy lọc lên mức mạnh nhất."
Không cần thiết bị đắt tiền, chỉ cần một cảm biến chất lượng không khí chính xác là bạn đã có thể kiểm soát được tình huống, biến ngôi nhà thành pháo đài an toàn thực sự.
Trong các thử nghiệm KNXStore đã làm cho dự án văn phòng và nhà ở, cảm biến Kaiterra Egg CO₂ LE-202 cho dữ liệu rất ổn định nhờ module đo PM2.5 độc lập và cảm biến CO₂ NDIR. Bạn có thể tham khảo nếu cần theo dõi chất lượng không khí nghiêm túc hơn.
Xem nhanh sản phẩm cảm biến chất lượng không khí:
Ô nhiễm không khí tại Hà Nội không phải là một hiện tượng nhất thời, mà là xu hướng kéo dài và sẽ còn tiếp diễn.
Hầu hết mọi gia đình đều đã trang bị máy lọc, nhưng chỉ những ai có dữ liệu chất lượng không khí trong tay mới thật sự kiểm soát được môi trường sống, bảo vệ sức khỏe gia đình một cách chủ động và khoa học.
Ở bài viết tiếp theo, KNXStore sẽ đi sâu vào vấn đề thực tế hơn như cách chọn cảm biến chất lượng không khí chính xác và cách đọc hiểu các chỉ số PM2.5 – CO₂ để giúp bạn xây dựng lớp phòng vệ chủ động, hiệu quả cho gia đình.
